Geboren en getogen Haarlemmer Fred van den Hoek wist wel dat zijn overgrootvader Alfons geen doorsnee leven leidde maar jarenlang bleef het daarbij. Tot Fred van een oud-tante de nalatenschap van Alfons erft: tientallen dozen met dagboeken, documenten, beeldjes en unieke negentiende-eeuwse foto’s.
Alfons was een van de eerste bezitters van een fotocamera en tijdens zijn reizen naar Afrika fotografeerde hij uitgebreid het landschap en de inwoners. Tussen alle spullen vond Fred ook een onvoltooid manuscript en hij besloot om het avontuurlijke leven van zijn overgrootvader Alfons Vermeulen (1877 – 1965) te reconstrueren.
Overgrootvader stapt in het (huwelijks-)bootje In 1899 stapt Alfons aan boord van het schip de Bruxellesville om na een zeereis van bijna een maand in Congo aan te meren. Hij werd landinwaarts gestationeerd door de NAHV, een Nederlands handelsbedrijf in rubber, ivoor en andere Afrikaanse producten, om een factorij te leiden. Na vijf jaar kwam hij terug naar Nederland. Helaas was hij hier minder fortuinlijk; zowel zijn zakelijke onderneming als huwelijk strandden. Noodgedwongen vertrok hij voor de tweede keer naar Congo. Daar trouwde Alfons in 1921 opnieuw en schreef na zijn terugkomst twee boeken over het dagelijks leven in de binnenlanden van Belgisch Congo en Frans Congo: 'De pioniersdagen van Chicongo' (1933) en 'De ingang der hel' (1938).
Schatbewaarder
Fred redigeerde het onvoltooide manuscript van Alfons tot een boek. ‘Ik voel me net een schatbewaarder’, zegt hij daarover. Tegenwoordig zijn de opvattingen over wat 'normaal' is anders dan aan het begin van de negentiende eeuw. Daarom schakelde Fred professor Jan Vansina (1929 – 2017) van de Universiteit van Wisconsin in om het manuscript te toetsen op het waarheidsgehalte. Deze professor Volkenkunde concludeert: Avonturier, handelaar, reiziger en levensgenieter Alfons Vermeulen heeft geen verhalen verzonnen, maar opgeschreven wat hij zag en ervaarde. Dat levert een fascinerend inkijkje op in een wereld die in niets meer is te vergelijken met de onze. Niet voor niets is het boek getiteld naar de naam die Alfons kreeg in Afrika: 'Chicongo' wat zoveel zeggen wil als 'hij die alles weten wil'.
Westerse blik Door de ogen van Alfons zijn we getuige van de eerste ontmoetingen tussen de West-Europese en oorspronkelijke Afrikaanse samenleving. Het is een verslag van het alledaagse leven in Congo, over dineren met stamoudsten, hoe om te gaan met de verzengende hitte, familievreugdes, familievetes en stammenstrijd. Onderhandelen, afdingen, kopen en verkopen; het hele scala aan zakelijke en huiselijke contacten komt aan bod in een dikke pil van 400 bladzijden. Daar ben je wel wat avonden mee zoet! Meer weten over avonturier Alfons Vermeulen? Lees verder op Wikipedia Fotografie: Rob Ouwerkerk
Comments